İSLÂM HUKUKUNDA ŞÜF‘A

İslâm hukukunun şüf‘a hakkına yaklaşımı ve getirdiği ayrıntılı hükümler birçok açıdan merak uyandıran bir derinliğe sahiptir. İlk olarak şüf‘aya gösterilen özen İslâm’ın komşuluk hukukuna verdiği önemin bir ifadesidir. İkincisi şüf‘aya dair hükümler aynı zamanda İslâm hukukunun din-ahlâk-hukuk bütünlüğüne verdiği değerin örneklerinden de birisini oluşturmaktadır.

Üçüncüsü de şüf‘a, İslâm’ın evrensellik özelliğinin doğal sonucu olarak insan ve topluma yaklaşımını da ortaya koyan bir niteliğe sahiptir. Zira eski devirlerde şüf‘a yabancıların aileye ya da kabileye girmesini engellemek ve malların aile-kabile ortamında kalmasını temin etmek amacıyla uygulanmıştır. İslâm hukukunun, Hz. Peygamber’in (s.a.s.) "Bütün insanlar

Allah’ın ailesidir. Allah katında en sevimli olanlar insanlara en güzel davranandır / en faydalı olandır” hadisi doğrultusunda şüf‘a uygulamasını bir insanlık kurumuna dönüştürerek herhangi bir statüden bağımsız olarak gayrimenkule komşuluk ve ondaki ortaklığı esas alması oldukça anlamlı ve değerlidir. Bütün bu ve benzeri açılardan bakıldığında şüf‘a hakkı incelenmeye değer bir konudur. Klâsik fıkıh kitaplarının sistematiği içinde müstakil bir başlık altında (Kitâbü’ş-Şüf‘a) yer verilen şüf‘a hakkının akademik bir yaklaşımla ele alınması gerekiyordu. Mehmet Dirik, daha önce Ali Şafak Hocamız tarafından Hadislerde ve Mukayeseli Hukukta Şuf‘a Hakkı -Konusu ve Hak Sahipleri- başlıklı çalışması ile yeni tetkikleri de dikkate alarak bu araştırmasını yaptı. Zengin bir kaynakça ve modern araştırmalardan da yararlanarak şüf‘anın tarihçesi, teorik temelleri ve doktrindeki tartışmaları yeni bir sistematik yaklaşımla titizlikle ortaya koydu, zaman zaman günümüz hukuku ile mukayeselerde bulundu. Bu yönleriyle söz konusu çalışmanın konuyla ilgili araştırma yapmak isteyenlere ciddi bir referans olacağını ve bir boşluğu dolduracağını düşünüyorum. İslâm hukuku alanında yapılan çalışmalara değerli bir katkı olarak gördüğüm bu araştırma sebebiyle müellifini tebrik ederken kendisine sadaka-i cariye, erbabı için de hayır ve berekete vesile olmasını diliyor, yeni eserlere kapı aralamasını niyaz ediyorum.