BİR POLEMİK RİSALESİ ÜZERİNE HASAN B. ÖMER ES-SUNKÛRÎ’NİN KIZILBAŞLIK ELEŞTİRİSİ

Kızılbaşlık, Anadolu ve İran başta olmak üzere geniş bir coğrafyada derin izler bırakan, dini, kültürel ve toplumsal yönleriyle dikkat çeken önemli bir inanç ve kimlik olgusudur. Bu kavram, tarihsel süreçte farklı yorumlar ve anlamlar kazanarak, hem halk arasında hem de resmi düzeyde çeşitli biçimlerde şekillenmiş, toplumsal yapının ve dini ayrımların şekillendiği bir zemin oluşturmuştur. Günümüzde Kızılbaşlık, hem Türkiye’de hem de uluslararası alanda yoğun bir akademik ilgiye sahip bir konudur. Türkiye’deki araştırmalar, genellikle Osmanlı İmparatorluğu’ndaki kızılbaşlık anlayışının dini, kültürel ve toplumsal boyutlarına odaklanmakta, bu kavramın tarihsel gelişimi ve toplumdaki etkileri üzerine yoğunlaşmaktadır. Bunun yanı sıra, Orta Asya, İran ve Anadolu’daki Alevîlik, Bektaşîlik ve diğer inanç sistemleriyle bağlantıları da Türk akademik dünyasında önemli bir tartışma alanı oluşturmaktadır. Uluslararası arenada ise, özellikle Orta Doğu, Balkanlar ve Türkiye üzerine yapılan çalışmaların, kızılbaşlık olgusunun dinlerarası ilişkiler, mezhebi çatışmalar ve kimlik politikaları boyutuna ağırlık verdiği görülmektedir. Bu alandaki uluslararası edebiyat, kızılbaşlık kavramının farklı coğrafyalarda nasıl şekillendiğini ve bu inanç sisteminin tarihsel bağlamdaki evrimini detaylı bir şekilde irdelemektedir. Dolayısıyla kızılbaşlık, hem yerel hem de küresel ölçekte tarih, ilahiyat İslami ilimler, antropoloji ve sosyoloji disiplinlerinde önemli bir araştırma konusu olmuştur.